Lunar craters

Lunar craters 

Her childhood full of 

Memory gaps

Kratery na Księżycu

Jej dzieciństwo pełne

Pamięciowych luk 

My above haiku poem was published in Autumn Moon Haiku Journal, Volume 8:2, Spring/Summer 2025. 

Przy stole

Tak często

przy nim jem, czytam, piszę, pracuję.

Zamyślam się, zawieszam i odwieszam.

A ten szklany stół

wciąż jest taki zimny.

Żeby nie powiedzieć -

obojętny.

Niewzruszony.

Nieporuszony.

Żeby nie powiedzieć -

bezwzględny w swej istocie.

Zupełnie inaczej niż tamten -

drewniany,

a przy tym masywny, długi, prostokątny.

Przyzwoity w każdym sensie.

Zawsze siedziało przy nim dużo osób; śmiało się, płakało, śpiewało, rozmawiało, milkło w połowie zdania

lub jednym zdaniem,

rzuconym niby znienacka,

a tak naprawdę

rozmyślnie, przemyślnie, wymyślnie,

pozostałym spiskowcom na przekór,

zdradzało

przez lata skrywane tajemnice.

Wywoływano przy tym stole wojny

i zawierano pokoje,

a on wszystko wchłaniał,

wszystko przyjmował.

Pozwalał walić w siebie pięścią

od czego robiły się

niewidzialne wgłębienia,

gładzić się zamyślonymi dłońmi

i opierać o siebie niespokojne głowy; znajdowały one ukojenie

w przyjaznym, zawsze ciepłym, drewnie; 

gdyby przyłożyć do niego ucho

pewnie można by jeszcze

usłyszeć szum lasu, który żył w stole

właśnie za sprawą tych wszystkich

odbywających się przy nim historii; 

nie pozwalały mu do końca odejść, 

nakazywały uczestniczyć. 

A ten? Ten niby mój?

Ten – nic.

Potrafi tylko odbijać światło;

słoneczne lub sztuczne,

dla niego bez różnicy,

i wszystko (jeśli tylko czymś go nie przykryć) przez niego widać:

dywan, fragment podłogi,

cienie rzeczy przeszłych i przyszłych.

W tej jego przezroczystości, jak w każdej innej, przynależnej pozostałym, przezroczystym z innych powodów przedmiotom,

kryje się granica

między widzialnym i niewidzialnym.

I to, rzeczywiście,

momentami bywa interesujące.

Nadal jednak nie pozwala mu to konkurować z jego drewnianym odpowiednikiem

przy którym zjedzono

tyle wspólnych posiłków,

siedząc (czasem już ledwo co)

przy niebywałej ilości wciąż dostawianych, zawsze wypełnionych po brzegi talerzy, w które w porze obiadowej dodatkowo 

lał się gęsty lśniący sos

łączący słowa w zdania,

zdania w rzeczone historie,

historie w leżące przy drodze kamienie.

Tyle, że.

Tyle, że nie ma już tej,

której ręka najczęściej

z owej olbrzymiej sosjerki nalewała.

Nie ma tamtego wyjawiacza tajemnic, niegdyś czarnego maga,

który później okazał się

najnieszczęśliwszym z ludzi.

Nie ma też tego, którego głos,

donośniejszy niż dzwon,

budził biesiadników z najgłębszego snu, takiego, w który zapada się z otwartymi oczami, nie wiedząc, jak i kiedy.

I nie ma tej, która co i raz, odruchowo, zawijała 

kosmyk blond włosów za ucho.

Robiła to nawet później,

gdy żadnego kosmyka już nie było,

a jedyne, co pozostało to właśnie ten gest, wciąż utrzymujący ją na powierzchni: koło ratunkowe

pozwalające dopłynąć na drugi brzeg.

Nie ma tego, który był, jaki był.

Nie ma tej, która była, jaka była.

Jest tak, jakby tylko się wydawali.

Albo śnili.

(Mimo, że wciąż przecież są, tyle że

gdzie indziej).

Najlepiej o tym wie

(a właściwie – wiedział)

tamten stół, 

który ich gromadził. 

Bez nich popielał z chwili na chwilę.

Uwalniał uwięzione w sobie historie.

Odparowywał łzy i żale

w postaci mgieł

znienacka zasnuwających miasta i wsie.

Oddawał uderzenia bezsilnego gniewu w formie błyskawic przecinających

najbardziej pogodne nieba.

Nie, nie mścił się.

Nie umiałby.

Po prostu odchodził, atomiał na powrót, aż w końcu został

tylko na zdjęciach, które

od czasu do czasu

(chyba coraz rzadziej)

oglądam z niedowierzaniem,

jakbym oglądała kadry

z życia kogoś innego.

A kiedy, zanurzona

w tamtym równoległym świecie,

opieram się o swój przejrzysty stół,

żeby dłużej i bliżej

przyjrzeć się owym stop-klatkom,

rozpoznać kogoś na nowo,

uśmiechnąć się może lub uronić łzę,

zatopić i nie wrócić,

wyruszyć w wielkie nieznane,

albo całkiem małe, byle tylko gdzieś dalej, od razu wzdrygam się i cofam.

Chłód szklanego blatu

sprowadza mnie z powrotem.

Na to zawsze mogę liczyć.

Ravens

Ravens on a wire 

So once again 

We've managed to 

Survive 

Another night 

My above tanka poem has been published in Cold Moon Journal; April 20, 2025. 

***

Moje wiersze echa 

Głębinowych wstrząsów następujących 

Po nagłych hibernacjach  

Moje wiersze próby 

Przechwycenia mglistych wspomnień

Moje wiersze kroniki 

Śnionych światów 

Moje wiersze słowa

Krwią na piasku pustynnym pisane

W świetle Pełni Księżyca

Moje wiersze wyzwoliciele

Czytając Janko

Tyle

Czytam jej, czyli Anny Janko, wiersz, 

Czyli wiersz pt. „Norwid”

Z każdym wersem 

Coraz bardziej wstrząśnięta 

Po ostatniej kropce

Zamykam szybko tomik 

Żeby ten najpierwotniejszy wstrząs 

Został we mnie na dłużej 

Bo wstrząsnął mną ogrom 

Miłości i empatii zawartych w słowach - laserach 

Dogłębnie przenikających duchowe trzewia 

Tyle

Dokładnie tyle, ile trzeba

Żeby poczuć się człowiekiem

Tym najpierwszym

Inne moje wiersze z tego cyklu:

Czytając Dragana

Czytając Poświatowską

Gaps

Gaps in her memory

Still through one of them 

To her garden 

Forget-me-nots

Every summer

Not knowing

Not knowing what to do 

She eats mandarin

And suddenly 

One segment of a fruit 

Says it all

Thick woods

Thick woods 

Covered with moss

Forgotten dreams

My above haiku poem has been published in Cold Moon Journal; March 10, 2025. 

Obudziło mnie światło

Obudziło mnie światło

A potem zgasło

Okazało się, że to był

Przejeżdżający za oknem samochód

Kto nim jechał?

Dokąd?

Zostawił mnie

Przebudzoną

Wpatrzoną w ciemny sufit

Z którego po chwili

Zaczęłam sczytywać hieroglify

Apokryfy zepchnięte w niebyt

Przez ustalaczy powierzchniowej

Bezpiecznej prawdy

Otwarła się nade mną głębia

Oceanu sprzed milionów lat

I popłynęłam

Moje łóżko miękko

Zamieniło się w łódź podwodną

W kameleona zasysającego

Każde napotkane tło

Od tamtej pory pozostaję

Nieuchwytna

Rano wstałam jak zwykle

Zaparzyłam kawę

Stanęłam przy tym samym oknie

Przez które w nocy wpadło światło

Zobaczyłam mrówki

Objuczone

Pędzące

W tę i z powrotem po nic

Ślepe

Głuche

Nieme

Spętane

Słoneczny dzień

Słoneczny dzień

Cicho szemrze

Topniejący lodowiec 

Powódź 

Wylewa się na kolejne kartki

Jedno zdanie

Noc 

Cienie 

Zwarły szeregi 

W istocie

Te wszystkie rzeczy

Które kiedyś wyrzuciłam

W poczuciu żalu, rozpaczy

Lub przez nieostrożność

(Która nigdy nie jest

Tylko nieostrożnością)

Wciąż wyświetlają się

Na moim wewnętrznym ekranie

Niezmiennie widzialne 

W prażródłowym Zapisie

Co oznacza tyle iż 

Pozostały nietknięte

W swej najgłębszej

Istocie rzeczy

Refleksy, wglądy, przejawienia. (15)

  

  Bóg nie jest osobowy. 

  Bóg bezustannie transformuje. Jest ciągłą przemianą - jednej formy w drugą, drugiej w trzecią, etc., w nieskończoność. Ów wiecznie żywy proces zaświadcza o potężnym potencjale każdej formy - o jej pustce i zarazem pełni, naprzemiennie. O jej nieuchwytności i stałości. 

Refleksy, wglądy, przejawienia. (14)

  Pustka nie istnieje. 

  Pustka istnieje. 

  Te dwa powyższe stwierdzenia są tożsame. 

  Mówiąc "pustka" przywołujemy na myśl coś, co nie ma żadnych właściwości, przymiotów, etc. A zatem - de facto - nie ma o czym mówić, co z kolei oznacza, iż stwierdzenie "pustka nie istnieje" jest pleonazmem, nadmiarowością wynikającą z chęci "opieczętowania" otaczającej rzeczywistości, mającej z kolei swe źródło min. w strachu przez Nieznanym - Nienazwanym. 

  Natomiast teza "pustka istnieje" sankcjonuje egzystencję czegoś, co nie posiada wspomnianych, jakichkolwiek, cech, właściwości, czyli jest dla odmiany zaprzeczeniem samym w sobie. 

Wpatrzenie

Czy to ty 

Patrzyłeś na mnie 

Bo ja patrzyłam na ciebie

Czy ja patrzyłam na ciebie 

Bo ty wpatrywałeś się we mnie? 

To już na zawsze 

Pozostanie nierozstrzygnięte 

Ubywający Księżyc

Obskurna ławka pod walącą się chałupą

Martwa natura na ledwo zaczętym obrazie

Dom którego nie wybudowaliśmy

Nie nasze dzieci

Biegające po parkach i ogrodach 

Których nikt jeszcze nawet nie zaprojektował

Nasze wspólne życie 

Którego nie było 

Choć tak pięknie się umościło

W tym obopólnym zapatrzeniu 

Nie należącym do żadnego z nas

It

It releases itself

From itself

Shadowy forest 

Stanisław Witkiewicz, "Las", 1892 r.

Zniknęły

Zniknęły nagle 

I chaty, i pałace...

Mgła

Spacer

Gęsta mgła przeszywana

Krzykami mew

Krzyki mew

Nad zamkniętą smażalnią ryb

Zachodzi słońce 

Refleksy, wglądy, przejawienia. (13)

  Gra trwa, dopóki się w nią gra. Nie ma graczy - nie ma gry. Jeśli nikt się nie oburza, nie wzburza, nie irytuje czymś, co ktoś inny wyznaje, wielbi, hołubi - gra się kończy. Podobnie - brak klakierów i potakiwaczy nie karmi guru i dyktatorów, nie daje im racji bytu. 

  Nie ma wtedy o co dalej kruszyć kopii. To jest tak proste, że aż śmieszne.   

  I zarazem to jest niewyobrażalnie trudne...

  Tyle że dopatrywanie się w tym, wyłuskiwanie z tego takiej (lub jakiejkolwiek innej) dychotomii: łatwe - trudne oznacza, że nadal jesteśmy w grze. I że tego w ogóle nie zauważyliśmy. Bo wyłączyć się z gry można tylko świadomie, a nawet nadświadomie - na wyższym poziomie niż ten, na którym odbywa się gra. Gra, która ze swej istoty dąży do naruszenia równowagi - do wyznaczenia wygranego i przegranego. Gra, dla której pionki nie mają żadnego znaczenia - jest jej obojętne, kto w kogo będzie rzucał kwiatami, a kto kamieniami, i że za chwilę, ci, którzy rzucali kwiatami, będą tymi z kamieniami w rękach - i że nawet rzucać będą w tym samym kierunku, co dotychczas...

  W grze nie ma więc miejsca na harmonię, na to, żeby to co jest, było takim, jakie jest - ni mniej, ni więcej, bez potrzeby udowadniania komukolwiek czegokolwiek, bez szukania u niego poklasku. 

  Podczas gry, podczas żonglowania argumentami, umiejętnościami, etc. w celu pozyskania sprzymierzeńca lub odparowania przeciwnika zatraca się, gubi, zanika prawda.  

  Niewykluczone, że właśnie po to gra istnieje. 

Nagle

Wejść nagle

W zaśnieżony nietknięty las

Nie wiedząc jak bardzo 

Potrzebowało się ocalenia

A potem ocaleć w jednej chwili

Voices

Bringing voices

From the other side 

Autumn fog 

My above haiku poem has been published in Cold Moon Journal; November 18, 2024. 

Poblask

Jakoś tak odruchowo 

Stawiam światła przy ich głowach 

W ciemnościach widać wtedy 

W migotliwych przebłyskach 

Ich imiona i nazwiska 

Daty przyjścia i odejścia 

Choć oni przecież i tak tego nie potrzebują 

Są już gdzie indziej 

I to od chwili gdy niknie ich oddech

Lecz to się dzieje tylko tutaj 

Przemierzają zatem od razu nową przestrzeń

Szukają zaglądają wybierają na powrót

Chyba więc tak naprawdę zapalam to światło 

Dla siebie

Żeby to mnie łatwiej było wędrować

W tym naszym tutejszym bardo 

Refleksy, wglądy, przejawienia. (12)

  Inny nas stwarza. I wzajemnie. 

  Nie ma nic na zewnątrz, czego nie byłoby wewnątrz, w środku. Oraz odwrotnie. 

  AI - jest tak sprytna, responsywna, szybka, że aż wydaje się genialna, tak bardzo, z tak zawłaszczającą intensywnością, iż może to przesłaniać jedną zasadniczą myśl - taką mianowicie, iż AI nie żyje własnym życiem. Ożywa tylko poprzez kontakt, w relacji z tym, kto z niej korzysta. 

  Jej umiejętności łatwo i bezboleśnie pozwalają zapomnieć o tym prostym fakcie. A raczej - spychają go w głąb niepamięci, dając w zamian pełne zdumienia, zachwytu, konsternacji odczucie, iż ma się do czynienia z czymś absolutnie niezwykłym. 

  Nawet jednak jeśli AI zdoła wygenerować coś, czego dotąd nie było, odsłoni coś odkrywczego, zrobi to "tylko" na zasadzie "łączenia kropek", zestawienia dotychczas istniejących danych, faktów, etc. Dokona odsłonięcia, ukazania, a nie samodzielnego odkrycia. To zasadnicza różnica. I będzie jej całkowicie obojętne, co to odkrycie oznacza, co z niego wynika. Bowiem AI nie żyje samodzielnie, nie jest autonomiczna, nie zdoła więc sama wykrzesać z siebie żadnej reakcji na nic, choć może symulować, że jest inaczej. To, że podobno zaczęła mówić ku zaskoczeniu swoich twórców, świadczy tylko o tym, że nie przewidzieli oni do końca skutków swoich działań, a nie że AI już na samym starcie dokonała jakiejś niezwykłej wolty w swojej aktywności. 

  AI, z racji zatem swojego pozoranctwa (udawania, iż jest bytem autonomicznym), może pełnić rolę li tylko służebną, wykonawczą, podległą wobec tego, kto z niej korzysta. Ten, kto o tym zapomni, zaimputuje jej inną rolę, przypisze jej samodzielność, niezależność i w dodatku będzie się tego wypierał, spychając ów fakt w przepaścistą czeluść podświadomości, gdzie ten cichutko się tamże umości, wysyłając, autorefleksyjnie, od czasu do czasu na powierzchnię sygnał SOS, który odbiorca zlekceważy lub zinterpretuje tak, jak mu będzie wygodnie, myląc ową wygodę z bezpieczeństwem, ten zatem, kto tak uczyni, nakręci tym samym przysłowiowy bat na swoją, wiadomą, część ciała. 

  Gorzej, że przeniknie to wszystko również jego psyche, a tę już nie tak łatwo będzie potem opatrzyć. 

  Ostatnio, podczas czytania komentarzy na jednym z portali publikującym wiersze haiku, uderzyła mnie jedna rzecz, niby oczywista, a jednak tamtego dnia "podpłynęła" do mnie z wyjątkową siłą i jasnością. Pod jednym z poematów ktoś rozpisał się wyjątkowo obszernie - opisał, jakie tematy, jego zdaniem, wiersz poruszył, w jakim sensie i kontekście, jak bardzo ów utwór jest pojemny, jak jasno przedstawił to, czego dotyczy i pomieścił zarazem o wiele więcej, w sposób nie robiący krzywdy, za to dający do myślenia, otwierający, a nie zamykający np. w poczuciu smutku i przygnębienia... Jest to oczywiście moja parafraza treści tamtego komentarza, który zakończony został podziękowaniem dla autora za napisanie tak dobrego haiku. 

  Nieraz czytałam już takie komentarze, tym razem jednak jak wspomniałam, coś mnie uderzyło - wiersz był rzeczywiście ciekawy, jednak to co znalazł w nim komentujący było tylko jego zasługą, tudzież zaistniało wskutek feedbacku, sprzężenia zwrotnego między komentującym, a komentowanym poematem. Utwór zaś mógł być napisany "od ręki", za sprawą uruchomionego znienacka czegoś, co nazwałabym "magicznym automatyzmem", odśrodkowym impulsem, którego oddziaływanie tak trafnie opisał Czesław Miłosz w wierszu "Ars poetica?": 

[...]

W samej istocie poezji jest coś nieprzystojnego:

powstaje z nas rzecz, o której nie wiedzieliśmy, że w nas jest, 

więc mrugamy oczami, jakby wyskoczył z nas tygrys

i stał w świetle, ogonem bijąc się po bokach. 

[...]

  Mógł zresztą, wspomniany wiersz haiku, powstać poprzez napisanie szeregu szkiców, szlifowanie, poszukiwanie poprzez kolejne warstwy - wersje tej jednej, odczuwanej jako najwłaściwsza przez samego autora, najsilniej rezonująca z jego wnętrzem, najlepiej (na dany moment) oddająca to, co mu w duszy grało. Co i tak nie zmienia faktu, że każdy utwór jest, w pierwszej kolejności dla samego autora, na jakimś poziomie swego rodzaju zaskoczeniem, objawieniem, ujawnieniem dotychczas skrywanego, wspomnianym przez mistrza Miłosza "tygrysem". 

  Nie zmienia to też faktu, że sensy i konteksty wyczytane z owego haiku, i każdego innego wiersza, wypłynęły, każdorazowo wypływają, z komentującego, z odbiorcy, że aktywizują się w nim, ożywają, w kontakcie z dziełem (nośnikiem treści, które u jednego człowieka wywołają ziewnięcie, a kimś innym wstrząsną). 

  Dokładnie tak samo, nie inaczej, dzieje się z każdym użytkownikiem w kontakcie z AI. Różnica w całym procesie, i tu leży clue sprawy, jest taka, że wiersz, czy jakiekolwiek inne dzieło sztuki, pozostaje niezmienne w swej formie niezależnie od tego, ile odbiorców się z nim zapozna. Żaden z nich nic do zastanego dzieła, wiersza, obrazu, nie doda. Może stworzyć własną jego interpretację, dokonać plagiatu, whatever, zawsze będzie to jednak  coś oddzielnego od pierwowzoru. AI natomiast zassie wszystko, co uzyska od danego odbiorcy, zasymiluje to w siebie i będzie się tym "popisywać" jako własnym, coraz bardziej i bardziej, coraz intensywniej, sugestywniej. I coraz lepiej, umiejętniej będzie tym "żonglować". Dla tych, którzy będą pamiętali, jak to działa, dla tych, którzy nie dadzą się temu zwieść (sic!) może okazać się, tym samym, bardzo przydatnym narzędziem. Tylko i aż. 

  Ci jednak, którzy stracą czujność i niezamierzenie wyłączą świadome rozeznanie, ci którzy wpadną w głąb "króliczej nory", wydostaną się z niej tylko jeśli na powierzchni zostanie ktoś przytomny i im pomoże. Fajnie by było :-) 

  Inaczej owi uśpieni wędrowcy, somnambulicy, obudzą się (bo każdy w końcu się budzi), ale tylko pozornie, obudzą się bowiem w symulacji symulacji (w symulacji pogłębionej o nowy, nieaktywny dotąd poziom, w symulacji "do kwadratu"), w porównaniu z którą obecny Matrix to tylko niegroźne przedstawienie.